Oświetlenie samochodowe od wielu lat jest jednym z najczęściej dyskutowanych obszarów bezpieczeństwa. Z jednej strony producenci rozwijają coraz bardziej zaawansowane technologie, takie jak matrycowe reflektory LED czy systemy adaptacyjne. Z drugiej – na drogach nadal jeździ ogromna liczba starszych pojazdów wyposażonych w tradycyjne lampy halogenowe, które nierzadko świecą słabo, nierównomiernie lub wręcz oślepiają innych kierowców, jeśli są niepoprawnie ustawione.

Unia Europejska wprowadziła w ostatnim czasie dwie istotne zmiany: aktualizację regulacji dotyczących działania świateł do jazdy dziennej oraz dopuszczenie do obrotu określonych zamienników LED do starszych pojazdów. Zmiany te wejdą w życie etapami, ale już teraz wpływają zarówno na producentów, jak i zwykłych kierowców.

1. Aktualizacja regulacji ECE R48 – obowiązek świecenia tylnych lamp podczas jazdy na DRL

Jedną z najważniejszych zmian wprowadzonych w ostatnim czasie jest modyfikacja regulacji ECE R48, która określa zasady instalacji i działania świateł zewnętrznych w pojazdach. Nowe przepisy obowiązują dla samochodów homologowanych po 22 września 2024 roku.

Dotychczas częstym problemem było używanie przez kierowców wyłącznie świateł do jazdy dziennej. DRL oświetlają jedynie przód pojazdu, przez co tylne światła pozostają zgaszone. W większości krajów europejskich jest to legalne za dnia, lecz w praktyce prowadziło do sytuacji niebezpiecznych, szczególnie w warunkach zmiennej pogody, w tunelach, na drogach zacienionych i podczas nagłych zmian natężenia światła.

Nowe przepisy nakładają obowiązek, aby w trybie DRL świeciły również tylne światła pozycyjne. W praktyce oznacza to, że kierowca będzie widoczny z tyłu niezależnie od warunków atmosferycznych i oświetleniowych, o ile samochód korzysta z jazdy dziennej jako podstawowego trybu.

Regulacja przewiduje wyjątek: jeśli czujniki światła wykryją bardzo wysokie natężenie (około 7000 lux), tylne lampy mogą być wyłączone. Dotyczy to jednak ekstremalnie jasnych warunków, głównie południowego słońca. W praktyce w większości sytuacji tylne światła będą włączone automatycznie.

Nowe wymogi nie zmuszają właścicieli starszych aut do modernizacji. Jednak część producentów wdraża poprawki oprogramowania nawet w samochodach sprzed kilku lat, aby zbliżyć ich działanie do nowych standardów.

2. Legalne LED-y w starszych samochodach – długo oczekiwana zmiana

Drugim obszarem, który uległ zmianie, jest kwestia stosowania zamienników LED w miejsce tradycyjnych żarówek halogenowych. Od lat było to tematem spornym: kierowcy chcieli poprawić jakość oświetlenia, a przepisy jasno zabraniały stosowania LED-ów w lampach, które nie były fabrycznie do nich przystosowane.

Nowe przepisy UE dopuszczają stosowanie tak zwanych retrofitów LED, ale pod bardzo konkretnymi warunkami. Aby zamiennik LED mógł być legalnie zamontowany w starszym aucie, musi:

posiadać homologację zgodną z kategorią danej żarówki (na przykład H7, H4, H11),

spełniać wymagania fotometryczne określające rozsył światła,

nie oślepiać innych kierowców,

być przeznaczony do lampy o określonej konstrukcji.

To oznacza, że jedynie produkty z pełną homologacją europejską mogą być legalnie używane. Nie obejmuje to tanich LED-ów dostępnych na portalach aukcyjnych, które nie spełniają norm i mogą powodować poważne zagrożenie na drodze.

Na ten moment najłatwiej dostępne i zatwierdzone są LED-y kategorii H11. Kolejne typy, takie jak H4 czy H7, są w trakcie procesu homologacji. Oznacza to, że możliwość legalnej modernizacji starszych reflektorów będzie rosła wraz z kolejnymi certyfikowanymi produktami.

3. Dlaczego UE zdecydowała się dopuścić LED-y w starszych pojazdach?

Celem zmian jest przede wszystkim poprawa bezpieczeństwa drogowego. Homologowane zamienniki LED świecą równiej, mają wyższy kontrast, lepiej oświetlają pobocza i cechują się większą trwałością. Dodatkowo pobierają znacznie mniej energii niż halogeny, co jest istotne zarówno z punktu widzenia ekologii, jak i obciążenia instalacji elektrycznej pojazdu.

Wcześniej kierowcy chcący poprawić widoczność byli skazani na zakup nielegalnych LED-ów, które często oślepiały innych uczestników ruchu. Dopuszczenie do sprzedaży regulowanych, sprawdzonych i bezpiecznych zamienników zmniejsza ryzyko takich sytuacji.

4. Co pozostaje niezmienione i na co trzeba uważać?

Pomimo zmian, nie każdy retrofit LED będzie legalny. Jeśli produkt nie posiada odpowiedniej homologacji, nadal jest traktowany jako niezgodny z przepisami.

Kierowcy powinni zwracać uwagę na:

oznaczenia homologacyjne na opakowaniu i na samej żarówce,

zgodność typu LED-a z kategorią żarówki oryginalnej,

prawidłowy montaż i ustawienie reflektorów,

jakość optyki lampy, która w niektórych starszych autach może ograniczyć efekty działania LED-ów.

Polskie przepisy nadal pozwalają kontrolować legalność oświetlenia. Diagnosta na stacji kontroli może odmówić podbicia przeglądu, jeśli rozsył światła będzie niezgodny z normą. Policja natomiast może zatrzymać dowód rejestracyjny, jeśli reflektory będą oślepiać innych kierowców.

5. Co te zmiany oznaczają w praktyce dla kierowców?

Nowe regulacje wpływają jednocześnie na dwie grupy użytkowników:

Posiadaczy nowych samochodów
W nowych pojazdach światła do jazdy dziennej będą działać w bardziej bezpieczny sposób dzięki aktywnym tylnym lampom pozycyjnym. Kierowca nie musi o niczym pamiętać – całość odbywa się automatycznie.

Właścicieli starszych aut
Otwiera się możliwość modernizacji oświetlenia na znacznie bardziej efektywne. Homologowane LED-y mogą poprawić widoczność w nocy, skrócić czas reakcji i zwiększyć bezpieczeństwo, a jednocześnie są zgodne z prawem.

Podsumowanie

Unia Europejska wprowadza przepisy, które mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa na drogach oraz ułatwienie modernizacji starszych samochodów. Najważniejsze elementy zmian to:

obowiązek świecenia tylnych lamp pozycyjnych podczas jazdy na światłach dziennych,

dopuszczenie określonych typów retrofitów LED w miejsce halogenów,

wymóg posiadania pełnej homologacji dla legalnej wymiany żarówek.

Zmiany te są logicznym krokiem w stronę poprawy widoczności pojazdów oraz ograniczenia użycia nielegalnych, źle działających LED-ów. Dla kierowców jest to zarówno zwiększenie bezpieczeństwa, jak i szansa na legalną modernizację swojego auta.